ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ
Mε τον όρο υπογονιμότητα, περιγράφουμε τη μη επίτευξη εγκυμοσύνης μετά από 1 έτος (12 μήνες) συχνών ελεύθερων σεξουαλικών επαφών. Η υπογονιμότητα έχει αναγνωριστεί ως σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας σε όλο τον κόσμο από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO). Αποτελεί μία πολύπλοκη κατάσταση με σημαντικές ψυχολογικές, κοινωνικές αλλά και οικονομικές προεκτάσεις και για το λόγο αυτό πρέπει να αντιμετωπίζεται με ευθύνη και σοβαρότητα.
Τις περισσότερες φορές ρίχνουμε μεγαλύτερο βάρος στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την υπογονιμότητα, δηλαδή στις διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις (φάρμακα, πρωτόκολλα και θεραπευτικές τεχνικές) και όχι στη σωστή διερεύνηση και ως εκ τούτου σωστή διάγνωση της υπογονιμότητας.
Η διερεύνηση για τα αίτια της υπογονιμότητας θα πρέπει να είναι συστηματική, να πραγματοποιείται από ειδικούς στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγική και να καθοδηγείται πάντοτε από τα κλινικά χαρακτηριστικά και ιατρικά δεδομένα του κάθε ζευγαριού. Ανάλογα με το ιστορικό και τα δεδομένα του κάθε ζευγαριού, η διερεύνηση αυτή πρέπει να ξεκινήσει μετά από τουλάχιστον 12 μήνες προσπαθειών, εκτός και αν συντρέχει ήδη γνωστός ιατρικός λόγος.
Η υπογονιμότητα σε ένα ζευγάρι μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα στο αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας, του άνδρα ή και των δύο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, παρά την εκτενή διερεύνηση, τα αίτια της υπογονιμότητας δεν προσδιορίζονται (ανεξήγητη υπογονιμότητα).
Αίτια υπογονιμότητας
Η υπογονιμότητα είναι ένα πρόβλημα που αφορά και στους δύο συντρόφους, καθώς οι αιτίες της μπορεί να προέρχονται τόσο από τον άντρα όσο και από τη γυναίκα. Διακρίνεται σε πρωτοπαθή (δεν έχει επιτευχθεί ποτέ εγκυμοσύνη) και σε δευτεροπαθή (έχει προηγηθεί εγκυμοσύνη, ανεξάρτητα με ποιο ήταν το αποτέλεσμά της) και πλήττει το 15% των σημερινών ζευγαριών, αναμφισβήτητα ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό συγκριτικά με παλαιότερα δεδομένα.
Γυναικολογικοί παράγοντες
Πολλοί είναι οι λόγοι της ανησυχητικής αύξησης της υπογονιμότητας στις μέρες μας.
Οι λόγοι για τους οποίους ευθύνονται οι γυναίκες είναι οι ακόλουθοι:
- Ορμονικές διαταραχές (σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, πρόωρη εμμηνόπαυση, ακατάστατη ωορηξία) που επηρεάζουν τόσο τη φυσιολογική ωορρηξία όσο και την ποιότητα των παραγόμενων ωαρίων. Το 25% των αιτίων αφορούν κυρίως στην ανεπαρκή ή μειωμένη λειτουργία των ωοθηκών, με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζονται από ορμονική ανισορροπία ή σε πληθώρα περιπτώσεων ορμονική ανυπαρξία.
- Η ενδομητρίωση. Στο 35% των γυναικών που παρουσιάζουν υπογονιμότητα, αποδίδεται στην ενδομητρίωση, μία πάθηση, που προκύπτει, όταν ενδομητρικός ιστός “μεταναστεύει” εκτός των ορίων της μήτρας.
- Παθήσεις της μήτρας (ινομυώματα, διθάλαμος μήτρα).
- Η απόφραξη των σαλπίγγων μετά συνήθως από φλεγμονές και λοιμώξεις.
Το 20% προκαλείται από χρόνιες φλεγμονές, ανατομικές ανωμαλίες και βλάβες του γεννητικού συστήματος που ξεκινούν από τον τράχηλο της μήτρας και επεκτείνονται στις σάλπιγγες.
- Το αφιλόξενο περιβάλλον του τραχήλου (μη φιλική-προς τα σπερματοζωάρια-τραχηλική βλέννη).
- Καθυστέρηση απόκτησης παιδιού (αυξημένη ηλικία της γυναίκας).
- Γενετικές-Χρωμοσωμικές ανωμαλίες.
- Ανοσολογικά αίτια (ύπαρξη διάφορων- ‘εχθρικών’ προς το έμβρυο- αντισωμάτων στον ορό της γυναίκας). Το 10% οφείλεται κυρίως σε ενδοκρινοπάθειες, σακχαρώδη διαβήτη και ανοσολογικές διαταραχές.
- Αιτίες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής (άγχος, κάπνισμα, αλκοόλ).
Ανδρικοί παράγοντες
Στον άνδρα οι παράγοντες που προκαλούν αλλοίωση στις παραμέτρους του σπέρματος (αριθμό, κινητικότητα και μορφολογία των σπερματοζωαρίων) μπορεί να εξηγήσουν μια υπογονιμότητα ανδρικής αιτιολογίας.
Παρόλο που η ηλικία του άντρα δε θέτει φραγμούς είναι πολύ πιθανόν εξαιτίας φλεγμονών, γενετικών ανωμαλιών, ατυχημάτων στα γεννητικά όργανα, απόφραξης των σπερματικών πόρων, ορμονολογικών διαταραχών, ανοσοποιητικών παραγόντων, υψηλών θερμοκρασιών και καθημερινών συνηθειών (κάπνισμα, αλκοόλ) να παράγεται σπέρμα χαμηλής ποιότητας ανίκανο να γονιμοποιήσει φυσιολογικά το ωάριο της γυναίκας.
Τέλος, είναι σημαντικό να αναφέρουμε την περίπτωση της ανεξήγητης υπογονιμότητας που πλήττει περίπου το 5-10% των σημερινών ζευγαριών. Στα ζευγάρια αυτά παρατηρείται αδυναμία σύλληψης παρόλο που όλοι οι παράμετροι που αναφέραμε είναι φυσιολογικοί.
Τα πολλαπλά αδιάγνωστα αίτια λοιπόν, σε συνδυασμό με τους επιβαρυντικούς επιγενετικούς παράγοντες συμβάλλουν στην πιθανή ανάπτυξη ενός νέου συνδρόμου, που δεν έχει οριστεί ακόμα.
Σχετικά άρθρα:
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΟΒΟΛΕΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΤΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ;